مريم نظري: هرچند كشمكش‌ها در مورد راه انتقال آب از ارس به درياچه اروميه ميان نمايندگان دو استان آذربايجان شرقي و آذربايجان غربي بالا گرفته بود اما سرانجام نامه رئيس مجلس به رئيس‌جمهور خط بطلاني بر مسير انتقال آب از دشت گلفرج در جلفا به درياچه اروميه كشيد تا مطالعات انجام شده براي انتقال آب از مسير شهرستان خوي به درياچه اروميه مورد توجه قرار گيرد. در ماه‌هاي اخير نمايندگان استان آذربايجان شرقي بارها از مسيري كه دولت دهم براي انتقال آب ارس از آن اصرار مي‌ورزيد انتقاد كرده بودند و حتي مسير برگزيده را راهي مي‌دانستند كه افراد بانفوذ براي آبرساني به زمين‌هاي باير خود انتخاب كرده‌اند. بر‌اساس آنچه علي لاريجاني به دكتر روحاني نوشته است، انتقال آب ارس به درياچه اروميه از مسير مورد بررسي، غيرقانوني است. موضوع اين نامه «انتقال آب رودخانه ارس به دشت شبستر و درياچه اروميه» است و در آن آمده است كه پس از بررسي‌ها و اعلام نظر مقدماتي «هيات بررسي و تطبيق مصوبات دولت با قوانين» بر اساس دو اصل 85 و 138 قانون اساسي، اين انتقال غيرقانوني است. در همين نامه تاكيد شده است كه رديف اعتباري مورد نظر در بودجه امسال صرفا متضـمن بيان «آبرساني به درياچـه اروميه در آذربايجان غربي» است. نجات درياچه اروميه از تشنگي در يكي دوسال اخير اخبار و واكنش‌هاي متعددي را در پي داشته است اما به نظر مي‌رسد هيچ‌گاه اروميه اي‌ها تا اين حد به پرآب ديدن دوباره اين درياچه اميدوار نبوده‌اند. موضوع انتقال آب ارس از مسير دشت گلفرج در جلفاي آذربايجان شرقي ماه هاست كه اعتراض نمايندگان استان آذربايجان غربي و كارشناسان آب و محيط‌زيست اين استان را به‌دنبال داشته است. با اين همه دولت دهم تا آخرين روز كاري خود اعتراضات انجام گرفته را بررسي نكرده و بر مسير اوليه انتقال آب پافشاري كرد. اين در حالي است كه در نخستين جلسه هيات دولت در دولت يازدهم، كارگروه نجات درياچه اروميه تشكيل شد و مسئوليت آن به وزير نيرو داده شد. اقدامي كه سبب شد استاندار آذربايجان غربي با نوشتن نامه‌اي به‌طور مكتوب از رئيس‌جمهوري قدرداني كند.
صداي اروميه شنيده شد
«نادر قاضي‌پور» نماينده اروميه در مجلس در گفت‌وگو با تهران امروز مي‌گويد: «عده‌اي سعي مي‌كردند تا از رديف اعتباري كه براي احياي درياچه اروميه در نظر گرفته شده بود، به منافع شخصي برسند. اين اقدام عوام فريبي بود و هرچه ما فرياد مي‌زديم، فريادرسي صدايمان را نمي‌شنيد.» اين نماينده مجلس با اشاره به اينكه سرانجام گوشي شنوا صداي ما را شنيد و دستور بررسي اين طرح را داد تا حقانيت اعتراضات ما ثابت شود، مي‌گويد: «18 سال است كه آذربايجان غربي در خط اول انتقال، 5 مترمكعب در ثانيه آب مي‌برد. 5مترمكعب در هر ثانيه را هم از همين هفته مي‌برند. از بهار هم 17 مترمكعب از طريق كانال روباز مي‌برند. به اين ترتيب 27مترمكعب آب به آذربايجان شرقي مي‌رود.»
او ادامه مي‌دهد: «24 طرح با 15 هزار ميليارد ريال براي احياي درياچه اروميه در قالب طرح‌هاي ميان‌مدت و بلندمدت مصوب شده است. در ابتدا مردم آذربايجان غربي هم از اين توجه و تخصيص اعتبار در دولت دهم خوشحال بودند اما اين طرح‌ها به صورتي تدوين شد كه آب ارس از دشت گلفرج در جلفا به درياچه اروميه برسد.»
قاضي‌پور از اين طرح انتقاد مي‌كند و مي‌گويد: «بررسي‌هاي كارشناسي نشان مي‌دهد كه در اين صورت آب به درياچه اروميه نمي‌رسد چون شيب اين دشت به سمت ارس است و آب به طرف درياچه اروميه حركت نمي‌كند. در نتيجه حاصل اين طرح آبرساني به دشت جلفا بود نه درياچه اروميه.» قاضي‌پور از اين رويه انتقاد مي‌كند و مي‌گويد: «در گذشته منطقه شمال غرب کشور يک «آب منطقه‌اي» بيشتر نداشت به نام «آب منطقه‌اي آذربايجان» كه مركز آن در شهر تبريز بود. همين امر سبب شد كه تبريزي‌ها برنامه‌ريزي‌ها را بر عهده داشتند.»
كارشناسان به انتقال آب ارس انتقاد دارند
كشاورزان اروميه ديگر كشاورزي نمي‌كنند. كشاورزي با آب معنا پيدا مي‌كند و آب كه نباشد، آباداني هم نيست. همين امر سبب شده تا كارخانه‌هاي اطراف كه براي ادامه كار به درياچه اروميه وابسته بودند نظير كارخانه‌هاي كنسرو‌سازي و كارخانه قند به تعطيلي كشيده شوند. به گفته مهدي عيسي‌زاده نماينده مياندوآب، تكاب و شاهين دژ به تهران امروز«توفان شني سبب شده تا آمار بيماري‌هاي ريوي، پوستي و خوني در آذربايجان غربي افزايش يابد.» چندي پيش كارشناسان محيط‌زيست اعلام كردند كه احداث جاده ميان گذر در درياچه اروميه دست ياري به عواملي چون خشكسالي و حفر چاه‌هاي غيرمجاز كشاورزي داده و خشكي اين درياچه را رقم زده است. چندي پيش احمد كيخا، معاون محيط طبيعي سازمان حفاظت محيط‌زيست سريع‌ترين راهكار نجات درياچه اروميه را ساماندهي جاده ميان‌گذر اعلام كرد. جاده‌اي با اصرار فراوان دولت دهم و به‌رغم همه مخالفت‌هاي انجام شده از سوي كارشناسان محيط‌زيست ساماندهي شد و درياچه را به دو نيمه شرقي و غربي تقسيم كرد. اقدامي كه به گواه كارشناسان محيط‌زيست سبب شده تا دو سوم از درياچه خشك شود. قاضي‌پور در اين باره مي‌گويد: «ما پيرو نظرات كارشناسي براي احياي درياچه هستيم و از آنها حمايت مي‌كنيم حتي اگر باعث ايجاد تغييراتي در جاده ميان گذر شود. اما زير بار راه حل‌هايي كه به ظاهر راه حل است و در باطن متاسفانه منافع شخصي را دنبال مي‌كند نمي‌رويم.» او ادامه مي‌دهد: «جلسات متعددي با كارشناسان داشته‌ايم و همه آنها معتقدند كه درياچه اروميه نيازمند اقدامي عاجل و فوري است وگرنه توده‌اي از نمك بر جا مي‌ماند و توفان‌هاي نمك ناشي از آن هفته‌ها شهرهاي مجاور را تعطيل خواهد كرد. همچنين تاثيرات آن تا كيلومترها پديدار خواهد شد و حتي پيش‌بيني مي‌شود كه پايتخت نيز از اين امر متاثر مي‌شود.»
قاضي‌پور از نگراني مردم اروميه مي‌گويد: «ديدن اين وضعيت درياچه، سبب مي‌شود موجي از نگراني در بين مردم اروميه ايجاد شود. اين احساس در بين مردم آذربايجان غربي به‌ويژه در ماه‌هاي اخير به‌وجود آمده بود كه كسي صداي آنها را نمي‌شنود.»
با اين همه اگرچه سرانجام نمايندگان آذربايجان غربي موفق شدند تا از انجام يك طرح غيركارشناسي جلوگيري كنند اما هنوز تا انتقال آب از مسير مورد نظر آنها راه درازي در پيش است. به نظر مي‌رسد جبران خسارات فراواني كه خشكيدن درياچه اروميه به‌وجود آورده است سال‌ها زمان مي برد و به ميلياردها تومان اعتبار نياز دارد.
منبع: روزنامه تهران امروز-شماره ۱۲۵۶-صفحه ۱۴- تاریخ ۹۲/۰۶/۰۹