به استقبال پنجمين جشنواره ورني در پايتخت ورني جهان برويم
جعفر خضوعي:ورنی را که خوب نگاه می کنی شعر بلندی است که دختران و زنان عشایر ما در خلوت خویش با دار قالی سروده اند. آن ها دنیای کوچک اما پر رمز خویش را در شعری به نام ورنی قاب گرفته اند. پسران ایل و طایفه در همراهی « گله » و در هوای ییلاق هر وقت سوزی در دل می یافتند، به آواز می آمدند و بایاتی زمزمه می کردند و « ماهنی » می ساختند. دختران اما در خاموشی تمام بر بوم ورنی نقاشی می کردند و شعر می بافتند.
خاستگاه ورنی را چه این سوی آراز در قره داغ بدانیم و چه آن سوی آراز در قره باغ، خاک یکی است و قره باغ خواهر قره داغ است. در این سوی خاستگاه ورنی و تنها محل تولید این « هنرصنعت » عشایر را قره داغ می دانیم و امروز علاوه بر اهر و کلیبر در این منطقه، مغان نیز سهم بزرگی از این افتخار دارد و ایل شاهسون حیاتش با ورنی مزین است. می گویند ورنی را تجار تبریز به تجار ترکیه می فروشند و آن ها نیز با مارک ورنی ترکیه و قیمت بالا به اروپا صادر می کنند. ورنی شعری است که شاعرش را خیلی ها نمی شناسند و یا اشتباه می شناسند. برای معرفی ورنی و تنها خاستگاهش در زمین دوبار در اهر جشنواره ورنی در تابستان 84 و 85 برگزار شد و با چند سال توقف و عملی نشدن وعده ها، امسال نهمین روز پاییز قرار است سومین اش در این شهر برگزار شود. اسفند 87 و 88 در مغان نیز جشنواره ورنی برگزار شده است. جشنواره های ورنی بُعد فنی و بازرگانی داشته اند تا هنری و برای آن از منظر هنر کنکاشی صورت نگرفته است. باید دقیق شد در رنگ ها و نمادهای آن. باید روانشناسی کرد رنگ های « لاکی، کرم، آبی روشن، سفید و پیازی» را. باید خوب دید « اشكال حيوانات اهلي و وحشي منطقه همچون گوزن، آهو، گرگ، بوقلمون، مرغ و خروس، گوسفند، روباه، سگ گله، عقاب، ببر، شتر، شير و شغال، پرندگان محلي و امثال آن » را. برای مطالعه ی اقلیم ورنی باید به مغان رفت به گرمی و بیله سوار و پارس آباد و مشگین شهر و به قره داغ رفت به اهر و کلیبر و هوراند و آبش احمد و ورزقان.
سال 87 بود که مُهر « اصالت یونسکو » بر ورنی نشست. اثری از محمدقلی آقایی، هنرمند اهل روستای مددلو از توابع کلیبر. هم او که تأسف خورد از این که ورنی آشنای زیبای اروپاییان است و در موطن خود غریب مانده است و افسوس که برخی از مردم و مسئولان حتی تلفظ آن را هم بلد نیستند. این هنرمند قره داغی « الیاف این ورنی ها را با رنگ های طبیعی و گیاهی رنگ کرده بود » تا « خلوص و زیبایی و استحکام کار عشایر را نشان دهند.»
از زبان مسئولان درآمده است که « سالانه بیش از یک میلیارد تومان ورنی توسط مردم و عشایر سختکوش ارسباران تولید و به خارج صادر می شود.» و « بیش از 20 هزار نفر از جمعیت منطقه ارسباران در مناطق عشایری و روستایی به تولید ورنی اشتغال دارند.» در این همه تذکر و تأکید می توان مشکلات پیش پای ورنی بافان را برچید. بیمه ی ورنی بافان، اعطای وام خود اشتغالی، تشکیل تعاونی ها، تعریف ساز وکار مؤثر در صادرات ورنی با برند خاص خود و به نام خاستگاهش، تأمین مواد مرغوب، تضمین برگشت سرمایه و سود مناسب و ... از نیازمندی های ورنی و ورنی بافان است. در این راستا راه اندازی نمایشگاه و بازارچه ی دائمی ورنی در اهر و کلیبر نه در حد پیشنهاد که از مسئولان مربوط بسیار خواسته شده است. مدرسه یا آموزشگاه ورنی باید مورد توجه قرار گیرد و حداقل به عنوان یک رشته در هنرستان های کار و دانش منطقه دایر شود.
اشتغال هزاران نفر در ورنی بافی بدون شناسایی بازار فروش جز زیان حاصلی نخواهد داشت و بازار فروش و مشتریان سلایق گوناگونی دارند. می توان با حفظ اصالت ورنی سلیقه ی مشتری را نیز در نظر داشت و نقشه ها و طرح های جدیدی ارائه داد. محصولات جدید از ورنی و نوآوری در بافت آن می تواند، سلیقه های متفاوتی را جذب و تولید انبوه آن در منطقه را موجب شود. برای نمونه کیف و کفش از ورنی برای زنان می تواند در مدت زمان اندکی مشتریانش را پیدا کند.
منبع: يوخا
اين يادداشت در آستانه سومين جشنواره ورني ( نهم مهرماه ۱۳۸۹) منتشر شده است.