رابطه کاظم خان قراچه‌داغی خان مقتدر ولایات قاراداغ با کریم‌خان زند

نویسنده : دکتر یوسف دیزماری

کاظم خان قراچه‌داغی بنیانگذار نابینای خان نشین در محالات قاراداغ همانند سایر خوانین آذربایجان از مخالفین اولیه کریم‌خان زند به شمار می‌رفت.به زعم نگارنده علت این مخالفت می‌تواند احترام وافر کریم‌خان زند با نادرشاه افشار باشد زیرا در الکاء ولایت شکی بنابه دستور نادرشاه؛ کاظم خان قراچه‌داغی از هر دو چشم کور شده بود.زکی خان زند پسر عمو و برادر ناتنی کریم خان زند در جنگ قره‌چمن در آذربایجان که در 1175 ه-ق علیه فتحعلی ‌خان افشار روی داد با رشادت و دلاوری شکست قریب‌الوقوع لشکریان زند را در جناح راست و قلب سپاه به پیروزى بدل کرد.در اواخر همان سال یعنی 1775هـ. ق کریم خان زند جهت تسخیر آذربایجان به سراغ سران ایلات شقاقی و شاهسون که به یاغیگری روی آورده بودند ؛ رفت و با آنها هم پیمان گردید و به کمک آنها شهر تبریز را گرفت. کریم خان زند به کمک ایلات شقاقی و شاهسون در ماه شعبان 1176هـ. ق مصادف با مارس 1763 میلادی قلعه و شهر ارومیه را نیز تصرف کرد. بنابه قول مؤلفگیتی ‌گشاکاظم خان قراچه‌داغی نیز در تصرف شهر ارومیه در رکاب کریم خان زند بود. پس از فتح ارومیه کریم‌خان فتح‌نامه‌اى صادر کرد که در ابتداى آن نام خویش و سپس نام شیخ‌علی‌‌خان زند را به‌عنوان فرمانده قوا ذکر نموده بود که این امر موجب نارضایتی زکی‌خان زند گردید.کریم خان جهت جلب رضایت زکی خان زند فرمان حکومت عراق عجم را براى وی صادر کرد و هفت‌هزار سوار همدانی را در اختیار وى گذاشت تا حسن‌نیت خویش را به زکی خان نشان دهد. در این زمان همه خوانین آذربایجان و از جمله کاظم خان قراچه‌داغی بناچار با کریم خان زند متحد شدند و همه خوانین آذربایجان به شیراز انتقال داده شدند .کریم خان زند با خوانین آذربایجانی مقیم شیراز مشورت می‌کرد و کاظم‌خان قراچه‌داغی خان مقتدر قاراداغ رئیس مشاورین وی بود. در عراق عجم ،زکی خان زند با سران ایلات لر و بختیارى وقبایل عرب و علی‌‌محمدخان زند (خواهرزادۀ کریم‌خان و حاکم لرستان) را کهمدتى بود از کریم خان زند نافرمانى می‌کردند، با خود متحد ساخت.زکی‌خان در اصفهان زورگیری می‌کرد.با شنیدن این خبر کریم خان زند که در آن موقع در اردبیل بود خود در راس یک نیروی صد و پنجاه هزار نفری به اصفهان لشکر کشید . زکی‌خان بدون مقاومت موثری با گروگان گرفتن اقوام کریم خان از اصفهان گریخت.در این لشکر کشی کاظم خان قراچه‌داغی و پناه‌خانجوانشیر، صادق‌خان دنبلی و نصیرخان پسران علی‌‌خان شقاقی و نظرعلی ‌خان شاهسون به یاری کریم خان زند شتافتند. کریم‌خان، نظرعلی‌‌خان زند را به تعقیب زکی خان فرستاد و در نزدیکی شوشتر جنگى بین آن دو درگرفت. زکی‌‌خان ناگزیر گروگانها را آزاد کرد و در نهایت به لرستان رفت و به اصطبل کریم‌خان پناهنده شد.زکی خان از کریم خان طلب عفو کرد که مورد پذیرش کریم خان واقع شد.کریم خان زند خوانین آذربایجان از جمله کاظم خان قراجه‌داغی را به بهانه شرکت در مراسم تاجگذاری به شیراز برد و به آنها اجازه برگشت نداد و یا به قول امروزی‌ها آنها را در کاخ زندانی کرد.همه آن خوانین جزو مشاورین ارشد وی به شمار می‌آمدند و در امور مهم مملکتی با آنها مشاوره می‌کرد.کاظم خان قراجه‌داغی رئیس مشاوران کریم خان زند در شیراز بود.از زمان فتح آذربایجان بدست کریم‌خان یعنی 1763 میلادی تا زمان مرگ کریم خان در سال 1779 میلادی مصطفی قلی‌خان ولد کاظم خان قراجه‌داغی حاکم قره‌داغ بود.ایشان مرکز قره‌داغ را از اهر به قریه کردشت انتقال داد.در این زمان خوانین سرتاسر آذربایجان تابع حاکم ایالتی آذربایجان بودند و اختیارات چندانی نداشتند.اما بعد از مرگ کریم خان،خان نشین قره‌داغ از حاکم ایالتی آذربایجان(تبریز) نافرمانی کرد. 

منبع: وبلاگ دیزمار ارسباران