در این سیر الهی و تلاش مقدّس، ارسباران هرگز عقب نمانده و بزرگان علمی منطقه با تشکیل کلاسها و جلسات، به تفسیر قرآن پرداخته و مردم تشنة آیات الهی را از این جویبار شیرین و گوارا سیراب ساختهاند. مساجد، حوزهها، مدارس، ادارات و حتی خانههای بسیاری از مردم ارسباران، به حلقههای تفسیر قرآن تبدیل شده و در ایامی از هفته – خاصّه پنجشنبه شبها – جلسات پرشور قرآن برگزار شده است.
بدیهی است برگزاری این جلسات تفسیری، مدیون علما و دانشمندانی است که در علوم قرآنی تبحّر وافری داشته و از سطح بالای علمی برخوردار بودهاند.
اینک به پاس قدردانی از زحمات این قرآن پژوهان، گوشهای از عشق فرهیختگان ارسباران به کتاب مقدّس قرآن را معرفی میکنیم تا برگی از کتاب ارسباران را ورق زده باشیم.الف- نگارش تفسیر قرآن: حکیم عبدالقادر اهری (متوفی 657 هـ ق) فیلسوف متأله که از شاگردان امام فخر رازی بوده، با تفسیر آیاتی از کلام ا... مجید در کتاب معروفش – البلغه- پیشرو علم تفسیر در منطقه ارسباران میباشد و علامه یوسف بن حسن سرایی حلوایی (730 – 804 هـ ق) با حاشیهنویسی بر «کشّاف زمخشری» دومین فقیه ارسبارانی است که در تفسیر قرآن قلم زده است. علامه حاج میرزا لطفعلی بن احمد قراجه داغی (متوفی 1266 هـ ق) با دو جلد تفسیر قرآن، علامه حاج میرزا موسی بن جعفر بن احمد قراجه داغی (متوفی 1307 هـ ق) با تفسیری عربی – فارسی، علامه حاج میرزا محمدعلی قراجه داغی اوانسری (1228 – 1310 هـ ق) با تفسیر کبیر، آیةا... حاج میرزا علی غروی علیاری (1418 – 1319 هـ ق) با تفسیری معظم، علامه آیةا... میرزا حسن مصطفوی اهری، با «تفسیر روشن» و «التحقیق فی کلمات القرآن الکریم»، حضرت آیةا... حاج شیخ عبدالعلی آخوندی اهری با 8 جلد ترجمة تفسیر صافی، حضرت آیةا... حاج شیخ محمدحسین محقق اهری با 8 جلد «شرح شواهد مذکور در تفاسیر مشهور»، آیةا... شیخ محمد مجاهد با تفسیر سورة حمد، حجةالاسلام علیزاده بخشایشی با ترجمة «تفسیر تقریب الاذهان» حجةالاسلام حاج سید علینقی آل محمد با ترجمة تفسیرالبیان و ... تعدادی از نخبگان علمی - فقهی ارسباران هستند که در راستای تفسیر قرآن به فعالیت پرداختهاند.ب- قرآن پژوهی: نویسندگانی از این دیار، ارادت قلبی و ایمان و اعتقاد خود به کلام خداوندی را با نگارش کتابهایی در مورد قرآن، به منصة ظهور رساندهاند که تعدادی توفیق چاپ و نشر آن را یافتهاند. دکتر هاشمزاده هریسی (نماینده مردم آذربایجان شرقی در مجلس خبرگان) با کتابهایی از قبیل «فرهنگ قرآن»، «شناخت سورههای قرآن»، «اعجاز علمی قرآن»، آقای هاشم مشرفی با کتابهای «تبیین قرآن»، «آشنایی اجمالی با علوم قرآنی»، «آموزش شیوة زیباخوانی قرآن»، دکتر عقیقی بخشایشی با کتابهای «طبقات مفسران شیعه»، «ویرایش و آسانسازی تفسیر منهج الصادقین» دکتر جعفر رشادتی با کتاب «جرم و جرم شناسی در قرآن»، حسین دوستی (نگارنده این مقاله) با کتاب «آیات مناسب برای ایام مناسب» خانم افخمالسادات مرتضوی با کتاب «کشف معجزة ریاضی قرآن» استاد حسن عزّتی با تألیف و نگارش اولین قرآن سه زبانه با خط شکستة نستعلیق، حجةالاسلام سیدعلینقی آل محمد با کتاب «شیوة عبادت در سورة کافرون» و ... قرآن پژوهانی از منطقة ارسبارانند که ذهن و قلم خود را در وادی مقدّس معرفی کتاب خداوندی بکار گرفتهاند. به قول استاد بهاءالدین خرمشاهی قرآن پژوه برجسته:
قرآن که انیس ماه تا سال من است اندر دو جهان قبلة آمال من است
کردم به زبان فارسی ترجمهاش یارب که همین نامة اعمال من استج
جلسات قرآنی: شهر و روستاهای ارسباران از دیرباز شاهد برگزاری جلسات قرآنی بوده است. از قدیمیترین هیئتهای ترجمه و تفسیر قرآن در اهر (هیئت اکبریه و هیئت رقیه)، تا برگزاری جلسات در مساجد و حسینیهها و منازل و ادارات، به همت جمعی از مؤمنان و اساتید علوم قرآنی، ستونهایی نورانی از زمین خاکی برافراشتهاند تا آسمانیان در سیر خویش، بر این انوار افتخار کنند. اساتیدی چون مرحومین رضا و علی اصغر پزشکی و ارسلانی، آقایان التفات اسلامی و حسینیلر، جزمی، جلفاچی، عباس دوستی، هاشم مشرفی، عیسی مرادی و ... این جلسات قرآنی را همیشه فعال و پرمحتوی میسازند.
جلسات تفسیری امام جمعههای محترم شهرهای اهر، هریس، ورزقان و کلیبر و جلسات منعقده توسط روحانیون شهرها و روستاها، از جمله محوریترین و فعالترین اماکن قرآن آموزی و دینباوری است.
امید است این عشق به قرآن و اهل بیت (ع) همیشه در دیار ارسباران پرشورتر باشد. إن شاءا...
منبع: وبلاگ عشق یعنی با خدا تنها شدن/ رامین اهر
