گزارشی از سرکار خانم یاسمین مولانا با عنوان: اسکانلو؛سرزمین آفتاب و گندم

به گزارش خبرنگار مهر،  گندمزارهای طلایی گون در میان مزارع پنبه های سفید بازی ابر و خورشید تابان را بر روی زمین بازی می کنند و تصویر آسمان را در روستای اسکانلو با خود به دشت بی کران این سرزمین می آورند.

بهار و تابستان و حتی پاییز این منطقه جور دیگری است و حال و هوای خاص آن، هوای مسافرت و طبیعت گردی را در سر پرواز می دهد.

بافت سنتی و عشیره ای روستای اسکانلو با خود آداب و رسوم خاصی را به همراه آورده که بر جذابیت و دیدنی های این بهشت کوچک در دل منطقه ارسباران افزوده است و این چنین این روستا در سفر اول رياست جمهوري در استان در تير ماه سال 85 به واسطه طبیعت بکر، سنت و تاریخ و زیبایی های منحصر به فردش نام خود را در ردیف روستاهای هدف گردشگری آذربایجان شرقی قرار داده است.

سرگذشت روستای اسکانلو در زمان جنگ جهانی دوم

روستای اسکانلو از توابع بخش خدآفرين شهرستان کليبر بوده و در حاشيه جنوبي رودخانه ارس قرار دارد و به واسطه همجواری با این رودخانه خروشان از رطوبت نسبي و پوشش گياهي مطلوبي برخوردار است.

این روستا از نظر موقعيت جغرافيايي به دليل اينكه در حاشيه رودخانه ارس واقع شده مورد توجه خاص بوده و به عنوان گذر ارتباطي مهم و سه راهي حاشيه رودخانه ارس با منطقه ارسباران و استان اردبيل است و به این واسطه در گذشته محل گذر كاروان ها بوده و به دليل خدماتي كه براي كاروان هاي مختلف ارائه مي داد مورد توجه خاصي بود.

کارشناس گردشگری قدمت روستای اسکانلو را به دوران پیش از جنگ جهانی دوم نسبت می دهد و می گوید: اسکانلو با توجه به اینکه یکی از روستاهای مهم و امن منطقه در گذشته محسوب می شد در دوران حکومت عباس میرزا در زمان جنگ میان ایران و روسیه و لشکر کشی های آن زمان در این منطقه، اسکانلو محل تامین آذوقه لشکریان بود.

بهرام حسینی ادامه می دهد: اسکانلو همچنین به دلیل واقع شدن در سه راهی نقش مهمی در زمینه تجارت داشته که پس از استیلای حکومت های کمونیستی در منطقه و شرایط خاص سیاسی حاکم بر ایران این روستا همچون اکثر مناطق شمالی آذربایجان شرقی این موقعیت استراتژیکی خود را از دست داد.

اما به گفته وی، در دهه اخیر بار دیگر این روستا مورد توجه سرمایه گذاران و دولت قرار گرفته و با گسترش فعالیت های گردشگران و توجه ویژه به مناطق روستایی، نوار شمالی آذربایجان شرقی و روستای اسکانلو در حال بازیافتن موقعیت تاریخی و فرهنگی خود هستند.

اسکانلو؛ سرزمین آفتاب و گندم

اسکانلو گویی دیار دیگری است و طبیعت آن بوی بهشت می دهد و هر قدم که بر خاکش گذاشته می شود آدمی را به ذات خود سیر می دهد.

دشت وسیع، پهنه گندمزارهای طلایی گون و پنبه زارهایش آسمان را به زمین آورده اند تا ستایش خالق هر دم بر ذهن و زبان جاری شود.

زردآلو، سیب، توت و گردو با رنگ های روح بخش زرد و قرمز و سبز خود طبیعت روستا را رنگ آمیزی کرده و مزه گس تازگی شان وسوسه چیدن را در دل می پرورانند.

اما آسمان این روستای خشتی صاف و پرستاره، هواي آن تميز، طبيعت بکر و نغمه پرندگان و صداي ديگر حيوانات، مناظر و جلوه‌هاي دلفريبي هستند که انسان خسته از زندگي شهري را به روياي ديگري فرو مي‌برد.

اغلب فضای روستا پر شده از خانه های چوبی، سنگ و گلی که بوی نان تنوری تمام فضا را پر می کند اما با این وجود هستند خانه هایی که متاثر از الگوی معماری شهری، ساخته شده از آهن و سیمان و آجر باشند.

در هر گذر رفت و آمد گاه و بی گاه مردان کلاه لبه‌دار (کلاه شاپو) با کت و شلواری ساده دیده می شود و یا زنانی با «يايليق» های رنگین (روسري) و «کؤينک» (پيراهن بلند)، «تومان» (دامن چين‌دار) در مقابل درب خانه هایشان کار کرده و به صحبت با همسایگان مشغولند که لبخندی بی ریا را هدیه چشمان غریبه و مهمانان روستای خود می کنند.

در کنار هر خانه ای فضای مورد نياز دام‌ها نيز ساخته شده و محلي هم براي انبار علوفه زمستاني دام‌ها در نظر گرفته شده و علوفه ذخيره در آن محل انباشته و بر روي هم چيده مي‌شود.

جشن برداشت محصول؛ آیین شکران نعمت

روستای اسکانلو به واسطه بافت عشیره ای آن، مهد آداب و رسوم سنتی عشایری آذربایجان شرقی محسوب می شود و در مناسبت های مختلفی همچون برداشت محصول، پشم چینی، کوچ، عروسی و میلاد ائمه، تولد فرزند پسر و چهارشنبه سوری مراسم و جشن های متنوع و خاصی را برپا می کنند.

آیت محمد زاده یکی از اهالی خوشدل و مهمانواز روستای اسکانلو می گوید: زندگی سنتی این روستا، آیین های سنتی را به رغم گذشت سالیان حفظ کرده و مردمان اسکانلو به مراسم سنتی خود که اغلب جنبه ستایش خدا و مذهبی دارد، پایبند هستند.

وی اضافه می کند: مراسم سنتی با خود صلح و صفا و برکت به همراه می آورد و از این رو روح زندگی در اسکانلو که در قلب طبیعت ارسباران بوده به زیبا ترین شکل جریان دارد.

این روستایی خوشدل نقل می کند: تمامی مراسم های عشایر این روستا صفای خاصی دارد و هر ساله برداشت محصول با جشن و شکر و ستایش خالق هستی همراه است.

آیت محمد زاده ادامه می دهد: پیش از برداشت محصول سفره های ساده روستاییان گشوده شده و از رهگذران و مهمانان سفره خود با محصولات محلی پذیرایی می کنند و در برخی اوقات هم مهمانانی که خود را نان و نمک گیر شده سفره روستاییان حساب می کنند در برداشت محصول به آنها کمک می کنند.

وی دیگر مراسم روستای خود را پرشور می داند و می گوید: برای افزایش محصولات دامی و طلب وفور نعمت از پروردگار کار پشم چینی با مراسم ویژه همراه می شود.

از سوی دیگر موسیقی عاشقی و عاشقلار گرچه در شهرهای بزرگ آذربایجان تقریبا حالت تشریفاتی به خود گرفته اما در روستاهایی همچون اسکانلو همچنان زنده است و موسیقی عاشقی نوای گوش نواز و دلنشین و ثابت مراسم های عروسی جوانان روستایی این خطه است.
آیت همچنین نقل می کند: روستاییان این منطقه فرزند پسر را مایه برکت خانه ها می دانند و با متولد شدن هر پسری برای آن جشن می گیرند و انواع نغمه‌هاي آذري و ترانه‌هاي محلي، و مقامات آذري (دستگاه آواز) در جشن های عشایر و روستاییان این خطه شنیده می شود و استفاده از ني هم توسط چوپانان و نيز در عروسي‌ها و حتي در ايام عزاداري مرسوم است.

پل های تاریخی خداآفرین میراث روزگاران گذشته

کارشناس گردشگری به قدمت طولانی میراث تاریخی این روستا اشاره می کند و می گوید: استقرار روستای اسکانلو در کنار رودخانه ارس و نشانه‌هاي آثار بازمانده، گذشته‌هاي دور این روستا و قدمت طولاني آنرا بیان می کند که طبق شواهد موجود، محل فعلي روستا قشلاق عشاير قره‌داغ بوده است که به مرور به روستا تبديل شده است.

وی ادامه می دهد: در فاصله 25 کيلومتري روستاي اسکانلو و در روستاي موتالي آب گرمي وجود دارد که مورد استفاده مردم منطقه است.

این کارشناس مسئول همچنین یادآور می شود: از جاذبه‌هاي تاريخي روستاي اسکانلو مي‌توان به پل‌هاي دوگانة خداآفرين اشاره کرد که اين پل‌ها بر روي رودخانة ارس احداث شده و در فاصله 100 متری از يکديگر قرار گرفته اند.

وی به قدمت این پل ها اشاره می کند و اظهار می دارد: يکي از پل‌ها به قرن ششم هجري و به دوره سلجوقيان منسوب است و طول اين پل 160 متر با 15 طاق جناقي و هلالي، با ابعاد نامساوي و غيرمشابه است که عدم تساوي طاق‌ها به علت استقرار پايه طاق‌ها به صخره‌هاي طبيعي داخل رودخانه بوده است.

از سوی دیگر صنایع دستی این روستا هم فرهنگ و سبک زندگی مردمانش را بازگو می کند که مهم‌ترين دستبافت زنان روستا گليم، جاجيم، شال و هيبه (کيف)، نمد و ورني است که جهت تأمين قسمتي از هزينه‌هاي خانوارهاي بافنده در محل يا در شهرهاي اطراف عرضه مي‌شود.
بدون شک مناظر زیبای طبیعی و تاریخی روستای اسکانلو این موضوع را در ذهن تداعی می کند که سرزمین زیبایی ها می تواند زمینه مساعدی برای جذب گردشگر و سرمایه گذاران را فراهم کند از این رو نیازمند برنامه ریزی و ارائه الگوی مناسبی برای سرمایه گذاری و توسعه صنعت گردشگری در این روستای هدف است.

منبع: تبریز – خبرگزاری مهر-۲۱/۰۲/۹۲